Historia? Bez przesady!

Cześć,

No cóż, to nie Ameryka na horyzoncie tej notki

Ostatnio sporo siedzę nad materiałami do L5K. Jakoś tak kusi mnie przeniesienie L5K na Fate Core. Przykro mi… od kiedy siedzę głównie w SW i Fate, to mierzi mnie wykonywanie rzutu garścią kości i sumowanie za każdym razem. No boli.

Zresztą… taka konwersja to akurat dość proste zagadnienie. Jedyne przy czym mam zgryz to magia (no, niestety L5K miało taką tradycyjną magię z długaśnymi listami bardzo sztywno określonych zaklęć, z czym Fate Core nie po drodze). No i honor – chociaż co z nim zrobić, to ja jeszcze nie wiem (Może jako umiejętność z osobnym stress trackiem?).

Ale tak mnie naszło na prowadzenie tego L5K, co prawda teraz rzeźbimy Rippersów, ale bezsprzecznie nic nie trwa wiecznie. W sumie parę fajnych, rokugańskich rzeczy w zanadrzu mam, zwłaszcza że nikt z obecnych graczy nie zna moich legendziarskich klasyków. Bells of the Dead też jeszcze na nikim nie testowałem. A kusi. A może lepiej poprowadzić coś w Ryoko Owari - oddałem nerkę za City of Lies, a się kurzy, zupełnie bez sensu. 

I wiecie, pomyślałem sobie, że się podszkolę z realiów Japonii.

Czemu?

Ja już nazwę każdy kawałeczek. A Ty?

Graliśmy kiedyś (lata temu), nawet dość długo, u bardzo fajnego MG.
Koleś na punkcie Japonii miał hopla – u niego każdy element garderoby, każdy fragment zbroi był nazwany po japońsku. Spotkany NPC miał na stopach geta albo waraji (jedne i drugie to sandacze) oraz obowiązkowo tabi (czyli skary – swoją drogą, jednak skarpetki do sandałów nie są naszym wynalazkiem), nieco wyżej znajdowała się hakama, obi, haori i tak dalej. Jak był w zbroi to też wiedzieliśmy jaki ma napierśnik, na łapach miał uczciwe kote, na łbie kabuto z maską mempo. Bo kto bogatemu zabroni? No chyba, że to był jakiś ashigaru, wtedy co najwyżej mógł mieć jingasa, ale pewnie i tak kończyło się na chuście hachimaki.
Kiedy wchodziliśmy do ogrodu, to MG informował nas jakie zielsko tu rośnie. A nie rosło nasze europejskie, tylko jakieś bezbożne. Co to u diabła jest kryptomeria?

Jak wchodziliśmy do namiotu feudała podczas wojny, to ten namiot był opalany jakimś piecykiem na drewno. I nawet ten durny piecyk nazywał się po japońsku (bo że feudał się nazywał, że nazywał się namiot, wachlarz i stołek na którym feudał zasiadał to żadne zaskoczenie).

Strasznie mi to wtedy imponowało (zwłaszcza na początku), nie byłem zresztą odosobniony w swej opinii. 

Postanowiłem tedy, że skoro już wracam do L5K, to i ja porozbijam jakieś sufity i zarządzę emanując
wiedzą. Pościągałem zatem z półek całą znajdującą się w domu literaturę dotyczącą świata samurajów – kilka poważniejszych pozycji, trochę małych broszur (Osprey i pokrewne), do tego kilka albumów i parę opracowań dotyczących mody, broni i ninjów. Dołożyłem też księgę pięciu kręgów oraz nieśmiertelną Sztukę Wojny. W sumie zebrało się tego kilkanaście pozycji. Wszystko to już kiedyś czytałem, ale pomyślałem, że przydałoby mi się odświeżenie. Ale czytałem i czytałem i w sumie niewiele znalazłem rzeczy, które chciałbym na sesji wprowadzić. Miła lektura, ale bez przełożenia na jakość tych nadchodzących sesji L5K. Historia jest przereklamowana. Usagi Yojimbo nie jest.

Ten długouch więcej wniósł do mojego Rokuganu niż dziesięć wiader książek.

Jednakowoż… prowadzę teraz tych Rippersów i boli mnie, że mało wiem na temat dziewiętnastowiecznego Londynu. Zacznijmy od tego, że współczesnego Lądka nie znam wcale, a co dopiero takiego sprzed stu dwudziestu laty. Jak wyglądały ulice, kamienice, zabudowa? Pojęcia nie mam. Dzielnice latających noży to poprzyklejane do siebie czynszówki? Czy może raczej naprędce zbijane ze sklejki i desek rudery? Czy raczej duże „mieszkalne” piwnice? Nie wiem! Nie chodzi o wiedzę podręcznikową, kto rządził, z jakim karabinem biegał żołnierz wojsk kolonialnych, jak bardzo wojna z Burami. Takie rzeczy to ja sobie posprawdzałem. Sprawdziłem też jak wyglądała moda, czym podróżowano, jakie dobrodziejstwa technologii już znano, a jakie pozostawały pieśnią przyszłości. Ale tło pozostaje dalej takie niedookreślone. Szczęśliwie – pierwszy scenariusz Rippersów dział się na francuskiej prowincji, ale już drugi będzie w Londynie (Bad Company z Cthulhu Brittanniki, swoją drogą kapitalny scenariusz) i czeka mnie pewnie grzebanie w zbiorach jakichś fotografii.

Czyli jednak wiedza bywa potrzebna.

Mogłem przeczytać parę książek o Lądku, ale kilkanaście zdjęć takich jak to powyżej da mi więcej.

Często zdarza mi się doszkalać na potrzeby kampanii. W zasadzie zawsze (no chyba, że prowadzę Warhammera, wtedy to nie. Z Warhammera to ja mógłbym nauczać). Chociaż musze się przyznać – realia historycznie traktuję swobodnie – jak mi coś nie pasuje, to sobie zmieniam. Nie mam problemu, żeby coś przemilczeć, czy dodać element niehistoryczny, czy wręcz fantastyczny. Ale lubię wiedzieć na czym stoję, lubię mieć bazę zanim zmienię i, co najważniejsze, lubię czuć dany świat – wszystko po to, by swobodnie osadzić w nim historię. I jeśli coś w nim zmieniam, to zmieniam to świadomie, myśląc o fajności scenariusza.

Teoreytycznie mogła się pojawić w Lesie Teutoburskim.

Gdy prowadziłem Orła XVII Legionu (taka mini kampania o legionistach ocalałych z pogromu w Lesie Teutoburskim) to przeczytałem na ten temat dwie poważniejsze książki i kilka mniejszych publikacji (to takich zaliczam nieodmiennie Osprejki). I przypomniałem sobie „Ja, Klaudiusz”. Chociaż kampania i tak była ahistoryczną fikcją z Insektami z Shaggai na końcu. 

Czy opłacało się? Chyba tak, ja lubię „czuć” to co prowadzę.
Ale jakbym pozostał na poziomie „Ja, Klaudiusz” i dołożył do tego jeszcze ze dwa filmy (np. Gladiatora), to wyszłoby pewnie na to samo. Teraz przynajmniej wiem, kiedy pojawiła się lorica segmentata.

Ale emblemat to mają kozacki.

Gdy prowadziłem kampanię o Formozie strzelającej do UFO, to dość dokładnie przeszukałem dostępne informacje na temat tej formacji. A że jest ich niewiele, więc i niewiele się dowiedziałem. Z drugiej jednak strony – przeczytałem i obejrzałem wszystko co miałem. Mówię o Formozie, rzecz jasna, bo o UFO to zapisano grube tomy. Ale o UFO to ja czytać nie lubię, tak dla odmiany.

Tutaj risercz się opłacił, bo kampania na tym zyskała. Co to za kampania o Formozie, jak nie wiesz nic o Formozie? Dalej kampania, jak sądzę, ale czuć, że czegoś brak – na przykład wiedzy o Formozie (Swoją drogą, kto zgadnie kogo teraz sparafrazowałem?).

Gdy prowadziłem 7th sea, to (pomijając klasyków płaszcza i szpady) zaznajomiłem się z całkiem pokaźną biblioteką dotyczącą wojsk Ludwika XIV, Wojny Trzydziestoletniej, Wojny o Hiszpańską Sukcesję, Wojny angielsko - holenderskiej, biografii Ludwika XIV. W sumie wszystko to było na nic. Więcej dało kilka filmów. 

Za to gdy pisałem Rotmistrza, to znalazłem jakieś stare regulaminy kawaleryjskie (a w zasadzie ich opracowania), schematy organizacyjne i tak dalej. Poza tym większego grzebania nie musiałem robić, bo większość i tak miałem w głowie. Czuję takie realia. Uważam, że dzięki tym regulaminom fajnie to wyszło. Ale ja ogólnie dobrze czuję się w takich dekoracjach.
Rotmistrz ukazał się w Sześciostrzałowcu, podlinkowałem go Wam. Już nieskromnie pochwaliłem swój scenariusz, ale chylę też czoła przed pracami pozostałych autorów.

Moją największą miłością są klimaty kolonialno – konkwistadorskie (z potworami, bo lubię jak są potwory). Dodajmy tylko, że pozostają one miłością platoniczną, bo moi gracze najwyraźniej nie lubią bić się z potworami w dżungli. Publikacji dotyczących Indian prekolumbijskich, kolonizacji i konkwisty, samych konkwistadorów, wojowników indiańskich, galeonów, piratów, bukanierów, korsarzy itd. to ja przeczytałem kilkadziesiąt (mniejsza już o to, ile mi zostało w głowie, bo to zagadnienie na inną notkę). Takie mógłbym cuda na tym poprowadzić.

Ale nie prowadzę. 

Do tego trochę bzdurnych popkulturowych książek o tym, jak to Indianie komunikowali się z kosmitami, zbierali kryształowe czaszki i tym podobne. Wątek kosmitów odrzucam z góry, bo wali bzdurą, a ja nie lubię wprowadzać Ufo w płaszczoszpadzie. 

Teraz szykuję kampanię o Wikingach. I już pękła dyszka publikacji. 

W sumie mógłbym tak długo. Ale chodzi mi o pokazanie, że wiedza historyczna może pomóc w prowadzeniu, ale z drugiej strony – wcale nie ma gwarancji. Bo tak na dobrą sprawę wszystko sprowadza się do tego, czy dane realia czujesz, czy też nie. Książki są jednym ze sposobów ich poczucia, ale nie jedynym, ani też nie najlepszym. 

Obraz jest mocniejszy niż słowo, przynajmniej w RPG. Więcej dają filmy niż książki. Gry komputerowe potrafią dać więcej niż filmy. Dużo mogą dać komiksy (pamięta ktoś Hernando Cortez i podbój Meksyku?).

A beletrystyka daje więcej niż literatura popularnonaukowa.

Głupia sprawa, ale książki z obrazkami okazują się lepsze niż te bez ilustracji. Przynajmniej w przypadku RPG. Kultura obrazkowa w natarciu, nie ma co. Może to dlatego, że chociaż porozumiewamy się słowami, to wyobraźnię malujemy obrazami? 

Jeszcze istotniejsze jest to w przypadku graczy – oni muszą chwycić setting. Tylko tyle. Być może ktoś
czytał dziesięć książek o Stalingradzie i poziomice Kurhanu Mamaja rozrysuje z pamięci, ale gracz (albo i graczka), która zagrała singla w pierwsze Call of Duty poczuje sesję równie dobrze, jeśli nie lepiej. Taka jest moja opinia, takie są moje doświadczenia.

Dlaczego tak jest?

Bo RPG to popkulturowe dzieciątko, które z popkulturowych źródeł chłonie najwięcej. 

Czyli – wszystkie źródła potrzebne są mi, jako MG głównie po to, by poczuć bluesa i móc się fajnie w danych realiach poruszać. Pewnie nie jestem wyjątkiem. W tej sytuacji za pożywkę do sesji powinny wystarczyć filmy, gry i komiksy.

Dlaczego zatem wybrałem książki? Dlaczego nie rezygnuję z nich na rzecz innych, mających lepszy stosunek czasu do skuteczności, źródeł? 

Z paru powodów.

• Graliście w Call of Duty? Tam teoretycznie jesteś w środku świata, ale tak naprawdę poruszasz się po jednym torze. Chcesz pójść inną drogą? Nie da się. Chcesz skręcić w ruiny? Drzwi się nie otwierają, przez okno nie przeleziesz, niby na horyzonie coś jest, ale nie da się tam dojść. 

• To trochę jak z atrapą miasteczka na dzikim zachodzie. Pamiętacie Płonące Siodła? Są tylko fronty budynków od strony ulicy, ale jak się za nie zajrzy, to nic tam nie ma. Tak bywa i w RPG – drogi MG, a co jest za rogiem?
  
  Zresztą zerknijcie sobie na obrazeczek obok. To właśnie screen z płonących siodeł. Znajomość realiów pomaga uniknąć takich sytuacji.

• Wiedza to coś, dzięki czemu łatwiej wymyślić Ci co znajduje się dookoła – bo gracze mogą kiedyś wyjść poza kadr i to co teraz jest poza planem, kiedyś stanie się jego centrum. Im więcej wiesz o realiach i im lepiej je czujesz, tym łatwiej wymyślić Ci co jest dalej i łatwiej płynnie reagować na działania graczy. No i sesja nie wisi sobie w jakiejś próżni.

• A o ile łatwiej przy sandoboxie. Może i fajnie wymyślić wszystko samemu, ale jak się podeprzesz tym, co naprawdę było i działało to masz łatwiej – nie musisz wymyślać spraw banalnych i trywialnych, a możesz skupić na elementach, które przełożą się na fajność sesji. 

• Wiedza daje pewność siebie. A ta daje swobodę, luz i blues w prowadzeniu. Lubię mieć świadomość, że wiem na czym stoję i żaden dziwny zwrot akcji nie będzie mi straszny. 

• Jak robię kampanię, to znaczy że jestem zafascynowany danymi realiami. Książkami nakręcam się jeszcze bardziej. Ale wiecie jak jest z tymi fascynacjami wieku (ekhem) młodzieńczego – pojawi się inna książka i już zmiana pomysłu na grę. No chyba, że podtrzymam dane zainteresowanie podrzucając kolejne stosy książek na jeden temat.

Słowem podsumowania: Długo się mówiło o tym, że do niektórych gier to się trzeba bardzo dobrze przygotować – w szczególności pod kątem wiedzy historycznej. Dawne środowisko RPGowe jako główne systemy wymagające wiedzy upatrzyło sobie Dzikie Pola (ok. zrozumiałe), Legendę 5 Kręgów (mniej zrozumiałe) i Wampira: Mroczne Wieki (zupełnie niezrozumiałe).

Potem wahadło wychyliło się w drugą stronę – nastąpiły czasy demitologizacji i odbrązowienia naszego hobby. Przestało być sztuką, przestało być rozrywką „dla ambitnych umysłów” i środowisko mówiło, że wiedzy w RPG nie potrzeba. Ba, wręcz nie wypada podjeżdżać z jakąś żenującą prawdą historyczną, a realiści to banda patafianów*. 

Ja sam jestem człowiekiem środka, jak sądzę. Wierzę, że wiedzę fajnie mieć, ale w przypadku RPGa nie demonizowałbym jej znaczenia. Dobrze jest „czuć” grę, którą prowadzisz. Ale dla samego poczucia, to są źródła szybsze, łatwiejsze i wydajniejsze.

A może się mylę?

W jaki sposób Wy poznajecie nowe realia sesyjne?

*To się nieźle wpisuje w jakiś ogólny społeczny trend – dziś nie jest fajny ten, kto jest mądry. Fajny to jest Trybson. Bez kitu! Wiedza robi się czymś stygmatyzującym, dziś liczy się osomnes. Świat zaczyna dzielić się na „młodych, dynamicznych i zorientowanych na sukces” oraz na nadętych buców, którzy wożą się ze swoją wiedzą (tzn. nie udają, że jej nie mają). Nawet jeśli gdzieś, ktoś wymaga jakiejś wiedzy, to tylko i wyłącznie specjalistycznej z jednej, zwykle wąskiej, dziedziny. A mi imponuje erudycja.